Czym są prawa autorskie?

Prawo autorskie to jedna z dyscyplin prawa cywilnego, stanowiąca istotną część prawa własności intelektualnej. Zajmuje się ona ochroną interesów twórców, wynikającą z faktu stworzenia przez nich utworu. Uprawnienia te przysługują przez określony czas i dzielą się na osobiste oraz majątkowe. Wyróżnia się międzynarodowe oraz krajowe źródła prawa autorskiego.

Prawo autorskie – co to takiego?

Mianem praw autorskich określa się ogół uprawnień osobistych oraz majątkowych, które przysługują autorowi w związku z wytworzeniem przez niego utworu. Naruszenie tych praw przez osoby trzecie może wiązać się z odpowiedzialnością cywilną oraz karną. Najpowszechniejszym tego przejawem jest plagiat, czyli sytuacja, w której dana osoba przywłaszcza sobie część lub całość utworu, którego autorem jest zupełnie ktoś inny.

Przedmiot i podmiot prawa autorskiego  – poznaj je!

Podmiotem prawa autorskiego jest twórca, czyli osoba, która stworzyła utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Z kolei utworem nazywa się przejaw działalności twórczej, który posiada indywidualny charakter i jest ustalony w dowolnej postaci. Łatwo się domyślić, że utworem może być: piosenka, książka, wiersz, plakat, film, fotografia, przestawienie teatralne, czy też projekt architektoniczny lub graficzny. W tym kontekście nie ma znaczenie przeznaczenie utworu, ani jego wartość i sposób wyrażenia. Nie zwraca się także uwagi na to, czy twórca ma posiada wykształcenie artystyczne, czy też nie. W ustawie o prawach autorskich wskazane są także pewne wyłączenia, które wskazują co nigdy nie może być uznane za utwór. Są to przede wszystkim: akty normatywne oraz ich urzędowe projekty, proste informacje prasowe, opublikowane opisy ochronne lub patentowe, jak również urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole.

Autorskie prawa osobiste, a majątkowe – czym się różnią?

Twórcy przysługują dwa rodzaje praw – osobiste oraz majątkowe. Te pierwsze wynikają z więzi, jaka w trakcie procesu tworzenia pojawia się pomiędzy autorem, a jego dziełem. Uprawnienia te są ściśle związane z osobą twórcy i nie mogą być przenoszone na inne osoby. W porównaniu z prawami majątkowymi, które są ograniczone w czasie, prawa osobiste trwają wiecznie, nawet po śmierci twórcy. Jest to na przykład prawo do oznaczania utworu własnym nazwiskiem lub udostępnianie go anonimowo, a także prawo do zachowania niezmienionej treści oraz formy swojego dzieła. Natomiast prawa majątkowe wiążą się z korzyściami finansowymi, z jakich może cieszyć się twórca. Warto także dodać, że w tym przypadku podmiotem tych praw może być nie tylko sam autor, ale również posiadacz praw, czyli ten, kto uzyska je na podstawie specjalnej umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowy licencyjnej. Widać więc, że te prawa są przenaszalne. Dzięki istnieniu praw majątkowych autor może korzystać z utworu i rozporządzać nim na wszystkich polach eksploatacji. Ponadto, ma on również prawo do uzyskiwania wynagrodzenia za korzystanie z dzieła, które stworzył.

Podsumowanie

Wiedza z zakresu prawa autorskiego jest naprawdę przydatna. Warto ją posiąść i na bieżąco aktualizować, ponieważ jest to sfera, która szybko ulega przekształceniom. Tym bardziej, że prawo autorskie jest dziedziną prawa, która ma niezwykle doniosłe znaczenie praktyczne. Bowiem na dobrą sprawę każdy z nas może być twórcą, a w związku z tym posiadać określony zakres uprawnień. Oczywiście będzie to możliwe tylko wtedy, gdy to co uda nam się stworzyć spełni wszystkie wymagania, jakie wobec utworu stawiają przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.